اسپرین رباطهای مچ پا، شایعترین آسیبهای پا و مچ پا در بسکتبال بهشمار میرود. مکانیسم معمول این آسیب از ترکیب حرکات پلانتارفلکشن( Plantar flexion) و اینورژن ( Inversion )مچ پا میباشد (وضعیتی برای پا که هنگام فرود روی پای حریف رخ میدهد). این وضعیت آسیبزا برای پا و مچ پا، حین دویدن، پریدن و حرکات برشی میتواند اتفاق بیافتد.
شدت اسپرین مچ پا توسط متخصص و با درنظرگرفتن آسیبشناسی فیزیولوژیک، تستهای بدنی و محدودیت عملکردی دستهبندی میشود. سه دستهبندی برای اسپرین مچ پا و توانبخشی مرتبط با شدت آن وجود دارد:
|
پاتولوژی |
تست بدنی |
محدودیتهای عملکردی |
توانبخشی |
اسپرین درجه 1 (خفیف) مچ پا |
-کشیدگی خفیف رباطها -عدم ناپایداری عملکردی مچ پا -درگیری یک رباط |
-هیچ و یا کمی تورم و خونمردگی -حساسیت اطراف رباط -منفی بودن آزمونهای بالینی اختصاصی |
-هیچ و یا کمی محدویت -انحراف خفیف در راهرفتن |
تهاجمی (تقریباً یک هفته) |
اسپرین درجه 2 (متوسط) مچ پا |
-پارگی جزیی رباطها -ناپایداری خفیف تا متوسط مچ پا -درگیری یک و یا چند رباط |
-تورم و خونمردگی در مچ پا -حساسیت اطراف رباط -مثبت بودن آزمونهای بالینی اختصاصی برای سستی رباط |
-کاهش وضعیتی دامنه حرکتی -کاهش قدرت -ناتوانی در بلند کردن یکطرفه پاشنه -انحراف در راهرفتن -ناتوانی در پریدن یا دویدن |
محافظهکارانه (تقریباً سه تا 4 هفته) |
اسپرین درجه 3 (شدید) مچ پا |
-پارگی کامل رباط -ناپایداری شدید مچ پا -درگیری یک و یا چند رباط |
-تورم و خونمردگی متوسط -حساسیت اطراف رباط و قوزک -مثبت بودن آزمونهای بالینی اختصاصی برای سستی رباط -احتیاط حرکتی و درد |
-کاهش دامنه حرکتی و قدرت مچ پا -انحراف در راهرفتن -ناتوانی در تحمل وزن -نیازمند وسیله کمکی |
بسیار محافظهکارانه (تقریباً 5 تا 12 هفته) |
اهداف توانبخشی اسپرین حاد مچ پا میبایست متمرکز بر کاهش فرآیند التهابی، کاهش درد، تسریع ترمیم (Repair) و بازآرایی ( Remodeling ) فیبرهای کلاژن باشد. واژه اختصاری PRICE طی درمان حاد و مدیریت اسپرین مچ پا بسیار استفاده میشود:
محافظت (rotectP): استفاده از بریس مچ پا یا وسیله کمکی برای کاهش استرس و درد.
استراحت (estR): جلوگیری از آسیب بافتی ناخواسته.
یخ (ceI): کاهش درد، جریان خون و بورسیت.
فشردگی (ompressionC): افزایش فشار خارجی برای کاهش تورم.
بالابردن (levationE): کاهش تورم و کمک به بازگشت وریدی و لنفاوی.
معرفی حرکات و فعالیتهای عملکردی به مرحله درمان بستگی دارد. استرسهای کنترلشده از طریق ورزش و فعالیتهای با تحمل وزن، باعث بهبود روند درمان خواهد شد؛ اگرچه بار کاری بیش از حد میتواند در روند درمان تداخل ایجاد کند و فرآیندهای التهابی را طولانی نماید. همانطور که درد و تورم فروکش میکند، شما میتوانید فعالیتهای تقویتی و تحمل وزن شدیدتری را اجرا کنید.
تمرکز اولیه باید بر بازگشت ROM مچ پا باشد. دورسی فلکشن و پلانتارفلکشن مچ پا را میتوان بهصورت تهاجمی درمان کرد؛ اگرچه، درمان اینورژن و اورژن مچ پا نیازمند مدارای بیشتری است. بازگشت ROM مچ پا از طریق کشش عضلات (دوقلو و نعلی) و ماساژ بافتهای نرم اطراف گروههای عضلانی (دوقلو، نعلی، عضلات نازک نئی، ساقی خلفی، خمکننده طویل انگشتان پا، و خمکننده طویل شست پا) صورت میپذیرد.
پس از رسیدن به ROM طبیعی مچ پا، باید حرکات تقویتی مدنظر قرار بگیرند. تمرینات زنجیره باز نسبت به تمرینات زنجیره بسته هنگامی که حمل وزن بدن به خوبی قابل تحمل است، ارجحیت دارد.
بازگشت «تعادل» و «حس عمقی» پایه عملکرد پیشرفته است و برای پیشگیری از اسپرینهای آتی مچ پا ضروری است. زمانیکه تعادل و حس عمقی بهبود پیدا کرد، توانبخشی و بدنسازی پیشرفته، میتواند به برنامههای درمانی اضافه شود. گرم کردن پویا، چابکی، جاگینگ، دویدن، پریدن و حرکات برشی در صفحه ساجیتال، تمرینات کاهش شتاب و تغییر مسیر میتواند پیشرفت درمان را کامل کند.
بازگشت اسپرینهای مچ پا معمولاً با تعادل، حس عمقی و قدرت ناکافی و ضعف حرکات یا اجرای وظیفه حرکتی مرتبط میباشد. بازگشت اسپرینهای مچ پا، ناشی از این کمبودها، نیازمند استفاده طولانی از حمایتهای بیرونی مانند بریس و بانداژ ورزشی میباشد. تمرینات پیشرفته تعادل، حس عمقی و تقویتی برای بازیکنانی که دچار اختلال مزمن در عملکرد مچ پا هستند، ضروری است.